Gdy w 1969 roku podjąłem pierwszą pracę dostałem karton dziurawych, gumowych rękawiczek chirurgicznych, które naprawiałem przy pomocy butaprenu i łatek. Wówczas wydawało mi się, że zawsze będziemy łatać dziury.

/Michał Wojtalik/

Powstanie zespołu kardiochirurgii dziecięcej

Klinika Chirurgii, dysponująca 45 łóżkami, rozpoczęła pracę w 1972 roku, z kilkumiesięcznym opóźnieniem z powodu przedłużenia prac budowlanych bloku operacyjnego. Problematyka działalności Kliniki obejmowała chirurgię noworodka – dr med. Wacław Zieliński, urologię dziecięcą -dr med. Olgierd Sarrazin, oraz kardio-torakochirurgię –
dr med. Bogdan Szelągowicz. Do zespołu kardiochirurgicznego początkowo zostali przydzieleni lek.med. Krzysztof Strzyżewski i lek.med. Marek Orkiszewski. Zespół ten od początku wykonywał cały zakres operacji torakochirurgicznych, oraz zabiegi kardiochirurgiczne nie wymagające stosowania krążenia pozaustrojowego. Były to operacje przetrwałego przewodu tętniczego Botalla, operacje zwężenia cieśni aorty, oraz zespolenia systemowo-płucne w wadach siniczych (op. Blalocka, Potsa i Waterstona).

Brak pracowni hemodynamicznej, która powstała dopiero w roku 1976, powodował konieczność wykonywania inwazyjnych zabiegów diagnostycznych w W.Z.S.Ch.P i G. i Szpitalu Miejskim im. J. Strusia w Poznaniu. Wiązało się to z koniecznością przewożenia jeden raz w tygodniu zarówno chorych jak i sprzętu do innego szpitala. Dwukrotne podania o zakup aparatu płuco-serce kierownika kliniki do Ministerstwa Zdrowia i Op. Społecznej, poparte przez Rektora Akademii Medycznej prof. dr hab. Romana Górala, zostały załatwione odmownie, co uniemożliwiało rozpoczęcie operacji na otwartym sercu.

W tej sytuacji zwróciliśmy się z prośbą do Fabryki Obrabiarek Specjalnych PONAR WIEPOFAMA o zbudowanie aparatu płuco-serce. Dyrektor fabryki mgr inż. Konrad Sopa odniósł się niesłychanie życzliwie do naszej prośby i powołał zespół inżynierów do wykonania tego zadania. Inżynier Leonard Szymański wspólnie z dr Bogdanem Szelągowiczem wykonali dokumentację aparatu płuco-serce, a inż. Andrzej Tronowski i Jarosław Gruszkiewicz podjęli się wykonania aparatu w swoich oddziałach zakładów Wiepofama.

Tempo prac było wysokie i w ciągu sześciu miesięcy cztero-pompowy aparat ze stalowym wymiennikiem ciepła o dużej powierzchni, oxygenatorami Kay-Cross w 3 rozmiarach, zbiornikiem ssania wieńcowego oraz olbrzymią ilością łączników ze stali nierdzewnej został wykonany i nieodpłatnie przekazany w marcu 1973 roku Klinice Chirurgii Dziecięcej. Aparat został zarejestrowany w Urzędzie Patentowym PRL pod nr. 58697 . Wszelkie elementy aparatu służyły do wielokrotnego użytku jak wszystko w owych czasach. Proces mycia, odbiałczania, wielokrotnego płukania węży i innych elementów aparatu wymagał 12 15 godzin pracy.

Dalszy rozwój nowoczesnej kardiochirurgii dziecięcej w połączeniu z echokardiografią

W 1986 roku Instytut Pediatrii otrzymał nowoczesna aparaturę do echokardiografii, co zrewolucjonizowało, uprościło i przyspieszyło proces diagnozowania wad serca u dzieci, przez wyszkolony zespół kardiologów: dr Aldona Siwińską i dr Hanna Górzną-Kamińską. Dnia 08.07.1988 r wykonano pierwszą w Polsce operację aorto-ventriculo-plastyki sposobem Konno. Operacja ta pozwala w ciasnym zwężeniu aortalnym powiększyć średnicę pierścienia aortalnego o 100%. Jest także idealnym rozwiązaniem przy współistniejącym zwężeniu pod i nad zastawkowym.

Operacja ta stała się rutynowym zabiegiem w ciężkich zwężeniach aortalnych z tzw. małym pierścieniem zastawkowym. W 1988 i 1989 roku dr med. M. Wojtalik i dr med. W. Rohde odbyli 6-miesięczne szkolenia w Oddziale Kardiochirurgicznym Szpitala Wilhelminy w Utrechcie, kierowanym przez dr. Hitchcook,a ucznia Chrystiana Barnarda. Pobyt szkoleniowy oraz wykonywane tam w owym czasie operacje polskich dzieci chorych na serce były finansowane przez holenderską Fundację Terre de Nome. Doktorzy zapoznali się tam z najnowszymi osiągnięciami kardiochirurgii dziecięcej, a w szczególności z operacjami u noworodków w tym z wczesną korekcją złożonych wad, takich jak anatomiczna korekcja przełożenia wielkich pni tętniczych, wspólnego pnia tętniczego, oraz całkowitego nieprawidłowego spływu żył płucnych.

Rozwój Kliniki Kardiochirurgii Dziecięcej A.M. w Poznaniu

W okresie półrocznym poprzedzającym objęcie Kliniki Kardiochirurgii Dziecięcej w Poznaniu dr. hab. med. Michał Wojtalik zaprosił wszystkich swoich przyszłych asystentów do Kliniki Kardiochirurgii Ś.A.M. w Zabrzu by ich poznać, oraz zaznajomić z systemem pracy tamtejszego ośrodka. We wrześniu 1997 roku zorganizował również, wspólnie ze szkolonym przez siebie zespołem Oddziału Kardiochirurgii Dziecięcej Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego we Wrocławiu, kierowanym przez prof. dr. hab. med. Krzysztofa Wroneckiego, wyjazd na doroczną Konferencję Europejskiego Towarzystwa Kardiotorakochirurgicznego (EACTS) w Kopenhadze.

W maju 1998 r. Klinika Kardiochirurgii Dziecięcej A.M. w Poznaniu zorganizowała sesję naukową Sekcji Kardiochirurgii Dziecięcej Polskiego Towarzystwa Chirurgów Dziecięcych nt. Przełożenia Wielkich Pni Tętniczych. Obrady odbywały się w Green Hotelu w Komornikach koło Poznania. Obradom patronowała Pani prof. dr hab. .med. Irena Smólska.

W roku 1998 dr hab. med. Michał Wojtalik nawiązał współpracę z firmą VenPro. Dzięki temu Klinika wzięła udział w międzynarodowym wieloośrodkowym programie badawczym nad zastosowaniem ksenogennego konduitu zastawkowego w rekonstrukcji drogi wypływu prawej komory.

W ciągu niemal sześciu lat działalności kliniki, prace doktorskie ukończyło pięciu asystentów:

  • Dr med. Rafał Bartkowski na podstawie rozprawy pt. Ocena zmian w stężeniu hormonów tarczycy u dzieci poddanych zabiegowi kardiochirurgicznemu w krążeniu pozaustrojowym.
  • Dr med. Jacek Henschke na podstawie rozprawy pt. Ocena występowania zmian morfologicznych w mięśniu sercowym w zależności, od niektórych przedoperacyjnych parametrów hemodynamicznych u dzieci z tetralogią Fallota.
  • Dr med. Maciej Piaszczyński na podstawie rozprawy pt. Wpływ ultrafiltracji na błonie polisulfonowej na zmiany w stężeniu jonów Fe, Mg, Zn i Cu w surowicy krwi u dzieci po operacjach wrodzonych wad serca w krążeniu pozaustrojowym.
  • Dr med. Wojciech Mrówczyński na podstawie rozprawy pt. Ocena odpowiedzi immunologicznej na wszczep ksenogeniczny stosowany w korekcji wrodzonych wad serca.
  • Dr med. Girish Sharma na podstawie rozprawy pt. Wyniki wszczepienia protezy mechanicznej zastawki aortalnej u dzieci z lub bez poszerzenia drogi odpływu komory lewej.
  • Dr Andrzej Wodziński na podstawie rozprawy pt. Wyniki rekonstrukcji drogi wypływu prawej komory z użyciem ksenograftu Contegra.
  • Dr Przemysława Westerskiego na podstawie rozprawy pt. Wyniki leczenia nadciśnienia płucnego w przebiegu pooperacyjnym po korekcji wad wrodzonych serca.

Na podstawie dorobku naukowego i organizacyjnego, decyzją Prezydenta R.P. Aleksandra Kwaśniewskiego z dnia 22.08.2002r., dr hab. med. Michał Wojtalik otrzymał tytuł profesora, a następnie (01.02.2003) etat profesora nadzwyczajnego Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.